11 apr 2024

Onderzoek: kleine biologische tuinders belemmerd door knelpunten in wet- en regelgeving

De huidige wet- en regelgeving van de Nederlandse overheid en de biologische certificeringsorganisatie Skal sluiten niet aan op de praktijk van de kleine biologische agro-ecologische boer. Er is sprake van bergen papierwerk, willekeur bij controles, opdraaien voor de kosten van anderen, torenhoge pachtprijzen en subsidies die niet worden uitgekeerd. Hierdoor wordt de transitie naar een duurzame toekomstbestendige landbouw gehinderd.

De Federatie van Agro-ecologische boeren trekt in een onderzoeksrapport aan de bel en doet aanbevelingen om kleine tuinders te bevrijden uit deze wurggreep. De overheid en Skal moeten veranderingen doorvoeren om de transitie naar 15% biologisch landbouwareaal, de Nederlandse beleidsdoelstelling voor 2030, mogelijk te maken.

Lees hier het Onderzoeksrapport Belemmeringen in certificering en wet- en regelgeving voor de kleinschalige biologische tuinbouwsector

Esther Kuiler, onderzoeker en biologisch tuinder bij de Ommuurde Tuin, vertelt: “De huidige wet- en regelgeving levert grote stress op voor agro-ecologische tuinders. Zij werken biologisch maar de certificeringsregels van Skal zijn niet geschikt voor kleine tuinderijen met grote diversiteit aan gewassen. Daarnaast zorgt regelgeving van de Nederlandse overheid ervoor dat deze tuinders Europese subsidies mislopen, terwijl ze te maken hebben met hoge pachtprijzen en beperkingen waardoor ze bijvoorbeeld geen fruit- en notenbomen mogen planten.”

De belemmeringen waar tuinders nu tegenaan lopen zijn op te lossen. De Federatie van Agro-ecologische boeren doet daarom de volgende aanbevelingen.

Aanbevelingen Skal

  • Stel tuinders niet verantwoordelijk voor de pakbonnen of fouten van hun leveranciers.
  • Schaf de verplichte oogstregistratie af óf zorg voor een efficiënt en praktisch werkbaar administratiesysteem.
  • Stel tweejaarlijkse controles in voor boeren die al meer dan 10 jaar biologisch werken.
  • Schaf de registratie van lichte afwijkingen af. Voer een beoordelingssysteem in waarbij er wordt gekeken naar wat er goed gaat en wat er beter kan en hoe dit tot elkaar in verhouding staat.
  • Laat boeren niet opdraaien voor de kosten van schaarse materialen in de keten. Verminder kosten voor ontheffingen door (gedeeltelijke) afschaffing van deze kosten.
  • Stimuleer gezamenlijk inkopen door dit administratief mogelijk te maken.
  • Laat de jaarlijkse controles gericht zijn op de processen op de bedrijven en niet op de administratie.


Aanbevelingen ministerie LNV

  • Laat andere instanties tot de markt voor het verstrekken van biologische certificering toe zodat boeren kunnen kiezen voor een certificeringssysteem dat bij hun bedrijf past.
  • Zorg ervoor dat biologisch boeren beloond worden en niet ontmoedigd door het verstrekken van subsidies en het opheffen van bijkomende kosten zoals certificering.
  • Controleer gangbare bedrijven streng op gedrag rond het gebruik van pesticiden en bemesting nabij biologische bedrijven.
  • Pas in het tarief ‘kleine bio-bedrijven’, die een lagere jaarlijkse bijdrage aan Skal betalen, de omzetgrens aan van 50.000 euro naar 200.000.
  • Bescherm behalve mest ook andere producten bij schaarste in de biologische keten.
  • Verminder pachtprijzen of bied tegemoetkoming voor agro-ecologische boeren.
  • Zorg voor een werkbare en toegankelijke RVO-perceelsregistratie en bijbehorende GLB-gelden voor kleinschalige agro-ecologische boerderijen. De praktijk moet leidend zijn voor de mogelijkheden van registreren zodat agroforestry-systemen, strokenteelt en combinatieteelten kunnen worden aangegeven.
  • Geef agro-ecologische landbouw een ontheffing t.a.v. permanent grasland. Het is duurzamer om grasland in een vruchtwisseling te scheuren en plantaardig voedsel voor de mens te produceren, dan het grasland niet te scheuren en herkauwers te laten grazen.
  • Zorg voor Nederlandse deelname aan de EU Payments for Small Farmers waarbij er inkomenssteun voor boeren wordt geregeld ongeacht het aantal hectare.

Alternatief Participatief Garantie Systeem
De Federatie van Agro-ecologische boeren pleit voor het onderzoeken van een Participatief Garantie Systeem (PGS) als alternatief of aanvulling op een Skal-certificering. De huidige vorm van certificering kenmerkt zich door controles uitgevoerd door een externe instantie. Hierbij ontstaat een machtsverhouding tussen degene die de controle uitvoert en degene onderworpen aan de controle. Dit houdt in dat tuinders onderworpen zijn aan de subjectiviteit van controleurs. Bij een PGS bestaat het certificeringsproces uit een collegiale toetsing waarbij collega’s elkaar beoordelen en van elkaar leren aan de hand van tevoren opgestelde richtlijnen. Een PGS kan hierdoor gezien worden als certificeringssysteem waarbij een wederzijds leerproces en een vertrouwensband centraal staat (Voedselteams, 2023). Hierdoor kunnen voedselsystemen eerlijker, inclusiever, democratischer en duurzamer gemaakt worden (Smessaert & van Oers, 2022). StreekWaar, een vereniging van bevlogen boeren en voedselmakers actief in de omgeving Wageningen, werkt aan een gezamenlijk PGS met hun leden. Niet alle leden van StreekWaar zijn Skal-gecertificeerd door bijvoorbeeld de hoge kosten voor kleine ondernemers. Door het PGS dragen zij gezamenlijk naar buiten duurzame richtlijnen te hanteren (Bruil & Klingen, 2023).

Vragen of feedback over het onderzoeksrapport? Mail ons via info@federatieagroecologischeboeren.nl

Meer lezen?

Excursie Tuinderij Eyckenstein

Excursie Tuinderij Eyckenstein

Op 1 februari bezochten de deelnemers aan de Boerenlandbouwconferentie 2025 met 26 geïnteresseerden Tuinderij Eyckenstein. Lees hier de impressie van Steef en Eef. Het was een prachtige, winterse middag toen we met zo’n 26 geïnteresseerden werden ontvangen op de...

Lees meer

Bescherm de kleine en middelgrote veredelaars en boeren, en de biologische en niet-GMO sectoren in de EU.

Gezamenlijke verklaring over de deregulatie van nieuwe GMO’s We roepen Europese landen op om hun boeren en kwekers, evenals burgers en de natuur te beschermen. Alle nieuwe GGO's moeten gedekt blijven door een beoordeling van de risico's en monitoring, identificatie- en detectiemethoden, en traceerbaarheid en etikettering langs de...

Excursie Tuinderij Eyckenstein

Op 1 februari bezochten de deelnemers aan de Boerenlandbouwconferentie 2025 met 26 geïnteresseerden Tuinderij Eyckenstein. Lees hier de impressie van Steef en Eef. Het was een prachtige, winterse middag toen we met zo’n 26 geïnteresseerden werden ontvangen op de historische moestuin Eyckenstein in Maartensdijk. Doel van deze...

In beeld: Boerenlandbouwconferentie 2025

Van 30 januari tot 1 februari kwamen boeren samen in Lage Vuursche voor alweer de vijfde editie van de Boerenlandbouwconferentie. Het was een inspirerende en bruisende bijeenkomst vol inhoudelijke workshops, werksessies rond relevante thema's en inspirerende bedrijfsbezoeken. Binnenkort meer inhoudelijke verslagen, nu vast...

Kom ook: boerenlandbouwconferentie 2025

Wanneer: 30 & 31 januari, 1 februari Start: aankomst op donderdag vanaf 17 uur Waar: Koos Vorrinkhuis, Koudelaan 16, Lage Vuursche Kosten: 75 / 100 / 125 afhankelijk van draagkracht Deze winter vindt voor de vijfde keer de Boerenlandbouwconferentie plaats, dit keer in het bosrijke Lage Vuursche. We komen van donderdagavond...

Land(on)zekerheid voor agro-ecologie

Land(on)zekerheid voor agro-ecologie   Agro-ecologische boeren hebben geen vaste grond onder de voeten.    Landzekerheid is een eerste behoefte voor de agro-ecologische boer. Helaas hebben zij vaak geen toegang tot of uitzicht op geschikt land. Geschikt land voldoet aan een aantal basisvoorwaarden: goede grond, de...

Interview met BioTuinder Esther Kuiler

Bij De Ommuurde Tuin draagt agro-ecologie bij aan groter verhaal In deze interviewreeks brengen we boeren en tuinders van onze 5 lidorganisaties in beeld. Dit keer de BioTuinders! Dit is een vereniging voor biologisch gecertificeerde tuinderijen en tuinderijen die dat nog niet zijn, maar wel de ambitie hebben om gecertificeerd...

Kom naar het Caring Congres op 19 oktober in Utrecht!

Caring Farmers, Caring Vets en Caring Docters organiseren dan het volgende Caring Congres in het Educatorium van de Universiteit Utrecht! Tijdens het middagprogramma zal de Federatie van Agro-ecologische boeren (deelsessie 7) een inspirerende presentatie geven over de knellende wet- en regelgeving waar kleinschalige boeren mee te...

Save the date: Boerenlandbouwconferentie 2025

Save the date! De volgende Boerenlandbouwconferentie zal plaatsvinden van donderdagavond 30 januari tot en met zaterdag 1 februari in Natuurvriendenhuis Koos Vorrink in Lage Vuursche, nabij Utrecht. De boerenlandbouwconferentie is een conferentie voor en door agro-ecologische boeren en belangstellenden met workshops, inspirerende...

Interview met tuinders van CSA Kansrijk

In deze interviewreeks brengen we boeren en tuinders van onze 5 lidorganisaties in beeld. Dit keer het CSA Netwerk! In Nederland zijn er meer dan veertig gemeenschapsboerderijen aangesloten bij het CSA Netwerk, één daarvan is Kansrijk. De biologische zelfoogsttuin Kansrijk in Groenekan, net boven Utrecht, wordt gerund door zes...