Bij De Ommuurde Tuin draagt agro-ecologie bij aan groter verhaal
In deze interviewreeks brengen we boeren en tuinders van onze 5 lidorganisaties in beeld. Dit keer de BioTuinders! Dit is een vereniging voor biologisch gecertificeerde tuinderijen en tuinderijen die dat nog niet zijn, maar wel de ambitie hebben om gecertificeerd biologisch te worden. In Nederland zijn er meer dan 80 biologische tuinders aangesloten, één daarvan is De Ommuurde Tuin.
De Ommuurde Tuin, gelegen in Renkum, is een biologische tuinderij van 1 hectare waar meer dan 400 eetbare gewassen worden verbouwd volgens het CSA-principe (community supported agriculture). Al 25 jaar lang werkt tuinder Esther Kuiler op dit stuk land: “Het verhaal is hier meer dan alleen een biologische en agro-ecologische groentetas. Agro-ecologie gaat ook over gemeenschap, spiritualiteit en de wereld. Hoe verbind je mensen weer met de grond en het landschap?”
Tekst: Lotte Opdam
Foto’s: Saskia van Gelderen
Opbouwen van voedselgemeenschap
De tuinderij levert wekelijks 90 pakketten met groenten waarvan enkele gewassen zelfoogst zijn. Twee dagen per week is er ook directe verkoop, verschillende evenementen worden georganiseerd, en een deel van de groenten wordt geleverd aan restaurants in Wageningen en Nijmegen. Esther begon 25 jaar geleden als biologische tuinder op deze plek. De Ommuurde Tuin is niet alleen biologisch, maar volgt ook de agro-ecologische principes. Toendertijd was agro-ecologie een tamelijk onbekend woord. “Zo’n acht jaar geleden begon de term meer te leven. Voor mij was het betekenisvol omdat ik vond dat het sociale aspect van de landbouw maar weinig werd gevangen door de term biologisch. Het gaat niet alleen maar over het produceren voor de markt of onze eigen boterham verdienen, maar ook over het opbouwen van een voedselgemeenschap en betekenis geven aan de wereld.”
“Samen met de leden wordt er gekeken hoe de tuinders een boterham kunnen verdienen.”
Bij De Ommuurde Tuin wordt er actief gewerkt om een gemeenschap op te bouwen. “Het is meer dan alleen de groenten waar mensen van genieten, de plek inspireert en door meehelpdagen en seizoensactiviteiten wordt de tuin ook een stukje van de leden.” Soms schrikt het mensen ook af dat het meer is dan alleen groenten ophalen, vertelt Esther daarna. Niet iedereen zit te wachten op overleggen en betrokkenheid. “Ook begrijpelijk, maar voor ons is het een belangrijk component om mensen kennis te laten maken met biologische landbouw, de voedselomgeving en het maken van de juiste keuzes.”
Financiële plaatje
De verbinding van de oogstdelers met de tuinderij wordt ook gestimuleerd door het openlijk bespreken van de financiële aspecten van de bedrijfsvoering. “Samen met de leden wordt er gekeken hoe de tuinders een boterham kunnen verdienen en wat wordt gezien als een eerlijk loon.” De Ommuurde Tuin is een VOF in oprichting. Vier tuinders zijn werkzaam op het bedrijf, waarvan Esther als enige fulltime, en voor het winkeltje en de evenementen zijn ook nog enkele mensen actief. “Met 1 hectare grond creëren we voor meerdere mensen een inkomen. Met een VOF is er straks ruimte om verantwoordelijkheden te delen en krijgen jonge mensen ook een kans om hun energie in het bedrijf te stoppen.” Esther heeft al lang geleden bewust besloten om niemand in dienst te nemen, maar met zzp’ers te werken. “Mensen in loondienstverband hebben betekent vaak dat zij uiteindelijk meer verdienen dan jij als ondernemer terwijl je ook nog alle risico’s draagt. Elke winter is er nu een financieel-plaatje overleg met de leden en bespreken we de kosten, de uren en het loon.”
Achter gangbare industrie aanlopen
Esther is als tuinder ook aangesloten bij de BioTuinders, de vereniging van biologische tuinders die haar leden vertegenwoordigt richting Skal, de overheid en grote organisaties. “Maar het is vooral ook een ervarings- en kennisnetwerk”, vult Esther aan. “Het is mooi om te zien hoe boeren zich verenigen op allerlei manieren. Op kleine schaal zijn alle biologische tuinders bezig met veranderingen en bij de Federatie [van Agro-ecologische Boeren] en het Agro-ecologie Netwerk krijgt dat een activistischere vorm. Ik ben me erg bewust geworden dat we meer van ons moeten laten horen. De grote economische spelers, de agro-industrie, bepalen de richting en verkopen dat alles door technologie geregeld kan worden. Men moet zich realiseren dat er andere manieren zijn dan alleen maar achter de gangbare industrie aanlopen. Welk landbouwsysteem willen we in de toekomst?”
Welk landbouwsysteem willen we in de toekomst?
Het CSA-systeem geeft Esther een bepaald gevoel van autonomie, een belangrijk principe binnen de agro-ecologie. “We maken ons los van de opgelegde economie en creëren een autonoom systeem waarin het draait om transparantie en directe verbinding. Als team willen we hier in de toekomst nog meer energie instoppen. Hoe kunnen we de waarden van lokaal, agro-ecologisch, autonoom en verbinding met het land nog meer een plek in de tuin geven?”
