Auteur: Katie Sandwell, Foto’s: Daniel Gomez
23 maart 2019, Eemlandhoeve. Boeren, tuinders, mensen die boer willen worden, netwerk bouwers, en anderen kwamen samen om ervaringen te delen en inspiratie op te doen. Om netwerken te bouwen voor een sterkere beweging voor een eerlijk en duurzaam voedselsysteem. ‘Boerenlandbouw’ staat voor menswaardige landbouw, met de focus niet op productie en export, maar op een vruchtbaar en waardig bestaan voor de boer, op communities rondom de landbouw, en op het laten bloeien van ecosystemen.
In acht workshops werden praktijkervaringen gedeeld over o.a. plantaardige bemesting, korte keten en meerproduct csa’s, over bodem en biodoversiteit, over grond en commons. Valérie van Dijck was een van de sprekers tijdens ‘plantaardige bemesting’. Zij deelde haar ervaringen van tuinderij De Veldhof die in 2015 is gestart, vlak bij Zutphen. De tuinderij is een Community Supported Agriculture (CSA) project en levert 46 weken per jaar pakketten aan leden met groente en fruit. Valérie bewerkt de bodem wel om onkruid te onderdrukken, maar hanteert ook zij een terughoudende benadering, waarin ze onkruid ziet als een deel van het gehele ecosysteem. Voor bodemvruchtbaarheid gebruikt ze compost (zowel aangekocht als zelf geproduceerde compost), groenbemesters zoals winterrogge en winterpostelein, en door te mulchen met snoeisel en houtsnippers. Tijdens de workshop ‘toegang tot land, pacht’ leerden we dat de Boterbloem, de enige biologische boerderij van Amsterdam, wordt bedreigd door uitbreiding van bedrijventerrein. Alies: “We zitten tegen gemeente Schiphol aan, dus onze grond is goud waard”.
Leonardo presenteerde het rapport Grond van bestaan, een samenwerking van TransNational Institute en vereniging Toekomstboeren. Het rapport presenteert nieuwe vindingen en vraagt aandacht voor de huidige grondproblematiek in Nederland. Leonardo: “In een onderzoek werd aan toekomstboeren gevraagd wat hun motivatie is om in de landbouw te gaan werken. Niemand van hen zei ‘ik wil heel veel geld verdienen’ of ‘ik wil heel veel produceren’. En toch is het hele systeem daarop ingericht.”
Siem Ottenheim runt een CSA tuinderij waarvoor middels crowdfunding 1,3 hectare is overgekocht. Daarnaast legde hij samen met gemeente Nijmegen een voedselbos aan op een tuk van 4 hectare. Een voedselbos is in principe voor de lange termijn. Toch gaat dit stuk via een gebruiksovereenkomst om niet, met een opzegtermijn van drie maanden. “Dit rapport en deze conferentie steunen mij in mijn werk, ik voel me niet alleen in wat ik doe. De gemeente zou duurzame voedselvoorziening moeten garanderen voor Nijmegen.” Met het rapport in de hand en de ervaring van de Boterbloem gaat hij bedenken en bespreken hoe samen met de gemeente die lange termijn doelstelling gewaarborgd kan worden. “Eigendom is niet waar het mij om gaat. Het gaat mij om zekerheid als boer.”
Bregje Hamelynck begon de workshop ‘biodiversiteit en bodemkwaliteit’ met het delen van haar ervaringen met agroecologie op haar kleinschalige boerderij Ús Hôf in noord Friesland. Ze hebben veel agroecologische technieken toegepast om de bodem te verrijken en verbeteren. Zo wordt veel gebruik gemaakt van groenbemesters. Ook zijn er poelen aangelegd en ruggen om het waterpeil beter te kunnen reguleren. Dit vormt een licht reliëf in het landschap, de zogenaamde ‘ekers’. Er wordt actief gebruik gemaakt van het 20m vruchtbare grensgebied tussen bos en bouwland door op de helft ervan meerjarige planten te zetten en op de andere helft tweejarige gewassen. Er wordt niet geploegd om de wortel structuren in tact te houden. Bodem worden ingezet om de bodem te bedekken en tegen verdamping. Mycorrhiza wordt ingezet om de bodem te herstellen. Sommige van deze strategieën zijn voor de lange termijn en vragen om geduld omdat je pas na een jaar of vijf effect ziet. Er is een stuk ‘zone vijf’ ingericht: een zone die voor de natuur is. Dit helpt ook voor de balans op de tuin. Ook wordt er gewerkt met mengteelten, kippen, en experimenteel met varkens.
Conclusie? Beleid steunt nog steeds grootschalige, export georiënteerde, input intensieve landbouw, met innovatieve duurzame oplossingen als niche. Echter: wij zijn met steeds meer, en de verschillende achtergronden van de aanwezigen tijdens de conferentie laten zien dat we kunnen groeien naar een grotere en sterkere beweging die boeren, burgers en ecosystemen centraal stelt. Hier lees je het hele verslag boerenlandbouwconferentie.
De conferentie werd mede mogelijk gemaakt door Erasmus+ en TNI. Daarom is er ook een Engelstalig verslag: Boerenlandbouw-Peasant Farming in the Netherlands – Conference Report (FINAL)
