Sterke boeren voor een duurzame landbouw
Op de klimaatmars liep de Federatie voor Agro-ecologische Boeren mee in een breed agro-ecologisch blok. Doel was om zo het belang van nieuwe vormen van landbouw en de daarvoor noodzakelijke maatschappelijke verandering bij het tegen gaan van klimaatverandering zichtbaar te maken.
Maar waar staat agro-ecologie eigenlijk voor?
Lees verderOp de klimaatmars van 6 november 2021 waren boeren, wetenschappers en maatschappelijke organisaties met een groot agroecologisch blok vertegenwoordigd. Omdat we als boeren de gevolgen van klimaatverandering als eerste voelen, en omdat we als boeren niet onderdeel van het probleem hoeven te zijn, maar de oplossing.
Klarien Klingen (Federatie van Agroecologische Boeren, Toekomstboeren) sprak onderstaande speach uit:
“Wij zijn agroecologische boeren en we maken ons grote zorgen. Als boeren incasseren we als eerste de klappen van de klimaatcrisis. We voelen als eerste de impact van extreem weer op ons landschap. De landbouw is één van de grote veroorzakers van de klimaatcrisis.
Op 6 november willen we met zoveel mogelijk vertegenwoordigers uit het agroecologische veld mee lopen – boeren, maatschappelijke organisaties, wetenschappers, burgers. Om dat te bereiken hebben we jouw hulp nodig.
Het is de bedoeling om met zoveel mogelijk mensen deel te nemen aan de klimaatmars, dus roep je leden, klanten, vrienden en andere achterban op om mee te lopen! Stuur deze oproep door aan collega’s en boeren- of tuindersnetwerken, je klantenkring, CSA-leden of vrienden of andere achterban.
Om als boer herkenbaar te zijn in de mars willen we je vragen om je werkkleding aan te trekken: een overall, tuinbroek of gewone werkkleding, een boerenpet, rode zakdoek, bodywarmer, maak jezelf herkenbaar als boer!
Het duidelijkst herkenbaar zijn we natuurlijk met trekkers, ook voor de burger is een boer iemand op een trekker. Daarom vragen we aan zoveel mogelijk boeren uit de omgeving van Amsterdam om met de trekker te komen. Als dat voor jou mogelijk is, laat het dan even aan ons weten, zodat we voldoende vakken kunnen vrijhouden bij het verzamelpunt. Kom in ieder geval op tijd!
Maak voor jezelf een mooi spandoek of bord. Tijdens de Boerenlandbouw Conferentie werden verschillende varianten geopperd van de volgende leus:
Meer boeren – Minder CO2
Meer boeren – Minder vee
Meer boeren – Meer natuur
Een beter klimaat begint bij de boer
Maar wees zelf vooral ook creatief, als het maar duidelijk is dat wij boeren stevig klimaatbeleid verwachten.
Op vrijdag 5 november om 20.00 uur zullen we met aantal mensen alvast bij elkaar komen in Amsterdam om samen spandoeken en borden te maken. Leuk om elkaar dan alvast te ontmoeten, leuzen te bedenken en samen te klussen aan het materiaal.
Tijdens de mars vragen we burgers om op te roepen zelf ook lokaal en duurzaam te gaan eten. Op de gezamenlijke site Wij eten lokaal verzamelen we voor 6 november zoveel mogelijk duurzaam producerende boeren met lokale afzet.
Datum:
Zaterdag 6 november, vanaf 12.00 uur verzamelen, start om 13.00 uur. Kom op tijd, want als het goed is zullen er meer mensen zijn! Kom je na 12.00 uur dan is het lastig om je bij de groep te voegen.
Locatie:
De Dam, Amsterdam. Op loopafstand van het station.
Verzamelen bij de linker leeuw voor het grote monument op de Dam (bij de Bijenkorf).
Begin november is de UN Climate Change Conference in Glasgow. Op zaterdag 6 november organiseert een maatschappijbrede klimaatcoalitie een grote Klimaatmars in Amsterdam om een daadkrachtig klimaatbeleid te eisen van het nieuwe kabinet. We zullen als agroecologisch / boerenblok aanwezig zijn in deze demonstratie, en roepen hierbij onze achterban op om met ons mee te lopen. Dit doen we niet alleen als boeren maar met burgers, maatschappelijke organisaties en wetenschappers die samen met ons werken aan de transitie naar een agroecologisch voedselsysteem.
Lees verderEen belangrijke uitkomst van de Boerenlandbouw Conferentie en Agroecologie Conferentie is de consolidatie van een nieuw Agroecologisch Netwerk. In tegenstelling tot andere voedselnetwerken, staan agroecologische boeren(organisaties) aan de basis van het netwerk. Het doel is om op gelijke voet met wetenschappers en maatschappelijke organisaties strategieën te ontwikkelen en uit te voeren voor agroecologische transformatie.
Het netwerk is een initiatief van de Federatie van Agroecologische Boerenorganisaties, dat inmiddels drie jaar bestaat. De federatie omvat zes boerenorganisaties, die samen duizenden leden hebben. Boeren besturen en zitten in alle lagen van de organisaties. We hanteren dan ook de slogan van de wereldwijde boerenbeweging van La Via Campesina “praat niet voor ons, maar met ons”.
Tijdens de vele bijeenkomsten en ontmoetingen van de federatie en haar leden is steeds helderder geworden wat barrières zijn voor agroecologische boeren. Dat zijn bijvoorbeeld toegang tot land, knellende wet en regelgeving en een laag inkomen. Ook is er overeenstemming dat mogelijke oplossingen gezocht moeten worden op vier terreinen, namelijk: beleid, (nationaal en internationaal) bewegingsopbouw, kennis en solidaire economie.
Met de vorming van het Agroecologisch Netwerk zoeken we aansluiting met het werk van wetenschappers en maatschappelijke organisaties. Het netwerk is op de Agroecologie Netwerk Dag in juli gelanceerd. Op de Agroecologie Conferentie zal deze verder consolideren. De Agroecologie Conferentie is dan ook geen gewone conferentie met losse workshops, maar bestaat uit strategische sessies die ingaan op de vier terreinen. Daarnaast zijn de sessies gekoppeld aan specifieke workshops op de boerenlandbouw conferentie. Dit om een verbinding te maken met een grotere groep boeren. De groepen uit de strategische sessies vormen de basis van het netwerk. Hun doel is om samen strategieën te ontwikkelen en uit te voeren voor agroecologische transformatie.
Op 14 en 15 oktober 2021 is het weer zover. Toekomstboeren, het CSA-Netwerk, BD-Vereniging, Bio-Vegan, Bio-Tuinders en Permacultuur boeren bundelen hun krachten voor de Boerenlandbouw conferentie!
Net zoals met de vorige conferentie zullen er volop praktische workshops zijn voor de agroecologische landbouw. Onderwerpen zijn: kleinschalige landbouwwerktuigen, zelf opkweken van plantgoed, (voedselbos)producten conserveren, niet kerende landbouw, tools voor voedselcoöperaties, composteren, en veel meer !
Nieuw dit jaar is dat twee overnachtingen (13-15 oktober) onderdeel zijn van de conferentie. In de avond kan je een speciaal programma volgen met talkshows, disco en worldcafe gesprekken. Maar je kan ook de natuur in. Om bij een kampvuur met gelijkgezinden te praten. Of om een wandeling of kanotocht te maken. Overnachting vindt namelijk plaats in Nivonhuis ‘De Kleine Rug’, dat zich midden in de prachtige natuur van de Biesbosch bevindt.
Wegens Corona maatregelen is het aantal plekken beperkt, dus meld je snel aan!
Praktische informatie
De conferentie is op donderdag 14 en vrijdag 15 oktober in het Wantij paviljoen in Dordrecht. Daar lunchen we ook. Overnachten is in het Nivonhuis daar vlak in de buurt, dat op een eiland ligt.
Deelnemen aan de conferentie kost 100, 120, of 140 euro, afhankelijk van jouw draagkracht. De prijs is inclusief:
Je kan ook je eigen tent meenemen, dan is het bedrag 20 euro lager. Deelnemers kunnen bij ons een factuur opvragen zodat de kosten als bedrijfskosten opgegeven kunnen worden.
Meer informatie
Het laatste VN-rapport over mondiale honger en ondervoeding kwam eerder deze maand uit. Door Covid-19 en een toenemende klimaatcrisis is het aantal personen met chronische honger in slechts één jaar tijd, tussen 2019 en 2020, met 118 miljoen toegenomen tot 768 miljoen. Daarbij had in 2020 bijna een op de drie personen wereldwijd geen beschikking over voldoende gezond voedsel.
Dit opiniestuk verscheen in NRC Handelsblad van 28 juli 2021. Lees het oorspronkelijke artikel hier.
Woensdag werd in Rome een voorbereidende top afgesloten voor de VN-Voedseltop in september. Nederland besprak met andere landen ruim tweeduizend ‘baanbrekende’ ideeën om voedselzekerheid in de wereld te verbeteren. Een gerenommeerd panel van internationale voedselexperts, IPES-Food, staakte zijn deelname aan de Top omdat er te weinig was gedaan met hun kritiek.
Wij betwijfelen ook dat de Voedseltop tot echte oplossingen zal leiden. Door samen te werken met het Wereld Economisch Forum (WEF) en níet met het Comité voor Mondiale Voedselzekerheid (CFS) van de VN zelf – waar boerenorganisaties en inheemse volkeren meeonderhandelen in beleidsprocessen en hun zelfgekozen vertegenwoordigers afvaardigen – geeft de top grote bedrijven en investeerders een te prominente plek aan tafel.
Met de directe betrokkenheid van de industriëlen die zich verenigd hebben in het WEF zullen ook Nederlandse bedrijven zoals Unilever en de Rabobank zich in deze top positioneren als oplossers van de problemen die ze zelf mede veroorzaakt hebben.
Grote bedrijven gebruiken hun macht om via agressieve patentrechten boeren te straffen voor het uitruilen van hun eigen zaden, zadelen boeren op met steeds hogere schulden en milieuproblemen of kopen met steun van financiële instellingen grote stukken boerenland op. In plaats van vraagtekens te zetten bij deze ongelijke machtsverhoudingen in het voedselsysteem, beloont de top het grote bedrijfsleven met een prominente plek in de besluitvorming. Er is daardoor te weinig aandacht voor onderliggende oorzaken van de problemen: ongelijkheid en op markt en winst gericht beleid en bestuur.
De top biedt weliswaar wat ruimte voor agro-ecologie, maar dit wordt gepresenteerd als deeloplossing samen met de promotie van intensieve landbouw die agro-ecologie en het klimaat juist ondermijnen. De insteek is vooral technisch van aard, terwijl allang bekend is dat de problemen niet kunnen worden opgelost zonder sociale innovatie en boerenkennis.
De inzet van boerenkennis is juist wel een van de leidende principes van de agro-ecologie – een vorm van duurzame landbouw die praktijkervaring, wetenschappelijke expertise en de opbouw van sociale bewegingen combineert. Dat leidt tot een proces van constante innovatie. De praktijk laat zien dat agro-ecologie productiviteit levert, natuurlijke CO2-opslag, meer biodiversiteit, gevarieerde voeding, en een waardig boerenbestaan, alsmede een beter milieu en gezondheid voor mens en dier.
De Voedseltop dreigt echter de mensen te marginaliseren die een groot deel van het voedsel in de wereld produceren, die in de praktijk een ongeëvenaarde expertise hebben op het gebied van agro-ecologie, en die toch het meest lijden onder ecologische problemen en schendingen van de mensenrechten door het huidige voedselsysteem. Hun voorstellen en bewezen praktijken krijgen nauwelijks ruimte op de top en hun brede kennis, broodnodig voor de transitie naar duurzaamheid, wordt vaak afgedaan als niet-wetenschappelijk.
Het oplossen van honger en ondervoeding is alleen mogelijk door de juiste politieke keuzes te maken. Agro-ecologie gebaseerd op praktijkervaring is een van die keuzes. Dit is ook de boodschap van de alternatieve ‘Peoples’ Counter-Mobilisation To Transform Corporate Food Systems’ die deze week parallel aan de VN-top wordt georganiseerd door boeren, vissers, herders, inheemse volkeren, consumenten, maatschappelijke organisaties en wetenschappers uit de hele wereld.
De Nederlandse overheid moet af van het idee dat grote bedrijven en een puur technologische aanpak honger de wereld uit gaan helpen. Alleen door de mensen zelf, hun bewegingen, kennis en oplossingen centraal te stellen kunnen we als samenleving toewerken naar voedselsystemen die echt eerlijk en duurzaam zijn.
Willen we een serieuze vuist maken tegen ondervoeding, klimaatverandering en biodiversiteitsverlies, dan moeten we goed luisteren naar de voorstellen van deze praktijkexperts en verdienen juist zij aan het hoofd van de tafel te zitten tijdens de Voedseltop.
Ingezonden brief, gepubliceerd in de Trouw van zaterdag 10 juli
Het wordt een hete zomer. Alle tekenen wijzen die kant uit. Niet figuurlijk bedoeld, maar letterlijk. Aan de overkant van de plas in Canada worden dagelijks hitterecords gebroken terwijl de zomer nog moet beginnen. Het graan dat we in Nederland gebruiken voor consumptie komt daar grotendeels vandaan en fikt nu weg. Hebben we na deze zomer, eveneens letterlijk bedoeld, nog brood op de plank? Zijn we wakker?
Waarom staan we als boeren eigenlijk niet vooraan in de klimaatbeweging? Als boeren zijn we immers één van de eersten die de gevolgen merken. Waarom laten we niet weten dat daar buiten, op het boerenland, de signalen steeds zichtbaarder worden? Dat met de insecten nu ook de boerenlandvogels verdwijnen. Dat onze landbouwmethoden niet opgewassen zijn tegen die grote schommelingen in temperaturen. Dat onze gewassen allemaal op elkaar lijken en totaal niet robuust zijn bij ziektes of plagen. Dat we ervan schrikken dat Parkinson een beroepsziekte lijkt te zijn vanwege het landbouwgif. Dat ons land steeds dieper wegzakt en verzilt door de ontwatering. Dat we ons zorgen maken of onze kinderen nog wel kunnen boeren omdat we steeds dieper moeten ploegen om nog vruchtbare teeltaarde boven te krijgen. Dat we aanvoelen dat een pandemie vanuit dierziektes bij een grote concentratie van vee meer kans krijgt.
Ook wij boeren zouden hard aan de slag moeten om een robuuste, klimaatneutrale en agro-ecologische voedselvoorziening op te bouwen. Gifvrij, zonder energievretende kunstmest en zonder import van veevoer uit kwetsbare ecosystemen elders. Waarbij het aankomt op ons boerenverstand, de juiste interpretatie van de signalen van gewassen en dieren, de kennis van de bodem en de inzet van biodiversiteit ter bestrijding van ziektes en plagen. Boerenverstand dat gevoed wordt door waarnemen en ontdekken, experimenteren en onderzoeken.
Wetenschappers die bijdragen aan de ontwikkeling van die boerenkennis zijn dan hard nodig. De kennis en ervaring van boeren die al eerder dit pad in zijn geslagen is van grote waarde om het leerproces te versnellen. De expliciete steun van burgers, maatschappelijke organisaties, politiek en beleidsmakers is essentieel bij de moeilijke transitie naar een landbouw die weer in balans is met de natuurlijke omgeving en deel uitmaakt van de gemeenschap. Toegang tot grond en kennis, de juiste sturing in wet- en regelgeving en de inzet van financiële instrumenten zullen ten dienste moeten komen aan deze transitie. Waarbij integrale oplossingen worden gezocht in plaats van deeloplossingen voor thema’s als stikstof, CO2 of fosfaten. De boer als leverancier van producten en diensten (inclusief ecosysteemdiensten) aan zowel ketenpartners als rechtstreeks aan burgers en overheden. Waardoor de boer weer een brede gewaardeerde functie krijgt als producent van gezond voedsel in samenspel met de natuur en beheerder van een vitaal landschap.
Net zoals eerdere generaties de landbouw na de Tweede Wereldoorlog vernieuwd hebben zal dat ook nu weer nodig zijn. Ook toen waren er stevige instrumenten nodig, zoals bijvoorbeeld het proces van ruilverkaveling dat werd ondersteund door een helder plan vanuit de overheid. Ook nu is er weer een duidelijk doel, een helder kader en een stevig ondersteunend instrumentarium nodig. Voor een landbouw gebaseerd op agro-ecologie, met de natuur als basis, in verbinding met de gemeenschap en voorziend in een eerlijk inkomen voor de boer. Dat is niet alleen hard nodig, het is op die manier ook weer aantrekkelijk om boer te zijn.
Het toekomstige kabinet is nu aan zet. Het is crisis, zoveel is wel duidelijk. Corona was een vingeroefening. Het echte werk is het verzetten van de bakens om als mensheid voort te bestaan. Het wordt immers al weer een zomer met hitterecords.
Alex Schreiner, Permacultuur Netwerk
Bregje Hamelynck, CSA Netwerk
Klarien Klingen, Vereniging Toekomstboeren
Joep Peteroff, Netwerk Biocyclische-veganlandbouw
Piet van IJzendoorn, BD-Vereniging
Ruud Zanders, Caring Farmers
In de Volkskrant van zaterdag 27 maart houdt Meino Smit een pleidooi voor een nieuwe landbouw. Een landbouw met minder vee, maar meer boeren en meer biodiversiteit. Een circulaire vorm van landbouw die minder verbouwt voor de export, maar meer voor de lokale gemeenschap.
Lees hier het hele artikel, alleen beschikbaar voor abonnees van de Volksrant.
Het gesprek met Meino Smit wordt op donderdag 1 april van 16:30 – 17:45 live voortgezet in de aflevering ‘de Landbouwrevolutie’ in de online debat reeks ‘De Nieuwe Werkelijkheid’ van debatcentrum Emma: https://www.emma.nl/agenda/de-landbouwrevolutie-dr-meino-smit.
In maart 2019 was Meino Smit keynote spreker op de eerste Boerenlandbouw Conferentie . Hij eindigde zijn verhaal daar met een oproep voor ambitieus en strategisch denken door boerenbeweging: wetenschappelijk onderzoek en goede projecten zijn belangrijk om de basis te leggen voor transformatie, maar deze alleen brengen niet de benodigde politieke verandering. Hier is sociale en politieke druk voor nodig. En om dat te doen moeten we onszelf verenigen rond ons gemeenschappelijke doel van een rechtvaardig en duurzaam voedsel systeem.
De Federatie voor Agroecologische Boeren maakt zich daar sinds 2019 hard voor en probeert de verbinding te leggen tussen agroecologische boeren en politiek, wetenschap, de gemeenschap en natuurorganisaties. Rond World Food Day op 16 oktober organiseren we daarom een vervolg op de Boerenlandbouw Conferentie. Hou de website in de gaten voor meer informatie.
Na de boerenprotesten van de afgelopen weken lijkt het debat alleen nog over stikstofreductie te gaan. Het klopt dat stikstof schadelijk is voor onze biodiversiteit en dat de landbouw voor een groot deel verantwoordelijk is voor die uitstoot. Dit komt vooral door het gebruik van kunstmest en krachtvoer, dat afkomstig is uit de (drijf)mest van de intensieve veehouderij. Maar reductie van de landbouwproblematiek naar een kwestie van “meer of minder” stikstof is te kort door de bocht.
Lees verder© 2021 Federatie van Agro-ecologische Boeren
Thema gemaakt door Anders Noren — Boven ↑
