Solidaire betaling

Community Supported Agriculture doe je samen. We willen als gemeenschap een duurzaam voedselsysteem dat bouwt aan een menswaardige samenleving. Een eerlijk inkomen voor de boer of producent is daar een essentieel onderdeel van. Hoe kunnen we voor CSA leden inzichtelijk maken wat de werkelijke kosten en baten zijn van deze vorm van landbouw?

Een toekomst voor boeren

Volgens het CBS verliezen we sinds 1950 gemiddeld 14 boerderijen per dag in Nederland. Die afname komt niet omdat we een gebrek hebben aan goede infrastructuur, goede educatie of techniek – Nederland blinkt daar zelfs in uit. Het gaat om het financiële aspect: de kosten stijgen en het inkomen van boeren is heel laag, vaak zelfs onder het minimumloon. Daardoor moeten duurzame boeren soms stoppen, durven gangbare boeren niet om te schakelen en kunnen toekomstige boeren niet starten.

Boereninitiatieven voor solidaire betaling

In samenwerking met Federatie leden Toekomstboeren en het CSA netwerk, en de Wageningen University, ging Elske Hageraats, tuinder bij Ommuurde Tuin, langs bij boeren, op zoek naar boereninitiatieven voor een eerlijk loon. Ze schreef er een boekje over, met uitgewerkte, praktische voorbeelden die boeren zelf kunnen gebruiken om een eerlijk loon te genereren.

In het boekje van Elske komen verschillende vormen van solidaire betaling aan bod: de prijsschaal van tuinderijen in Amsterdam, de populaire ‘Bieterrunde’ van CSA’s in Duitsland en het idee van ‘solidaire betaling’ waarbij oogstaandeelhouders niet meer voor het product, maar voor de arbeid van de boer betalen. Of je nou een kleinschalige tuinderij hebt, een grootschalig akkerbouwbedrijf of een gemengd bedrijf: de voorbeelden zijn bruikbaar voor iedereen. Op 10 november 2020 organiseerde Federatie lid het CSA Netwerk als onderdeel van het winterprogramma een workshop over dit thema. Dat kan je hier terugkijken.  En hier kan je het boekje ‘Eerlijk loon’ bestellen. Een extra gift voor vertaling in andere talen is welkom.

Een onderbouwing voor jouw CSA aandeel

Tijdens de workshop met Elske bleek dat veel CSA boeren maar beperkt zicht hebben de kosten en baten van hun CSA en op hun eigen uurloon. Velen starten uit idealisme en een vage berekening dat het met zoveel leden wel uit kan. Maar op een dergelijke basis is geen gezond bedrijf te bouwen. Daarom organiseren we 30 maart een vervolg workshop voor CSA’s waarin een financieel model wordt toegelicht waarmee boeren en tuinders hun inkomsten, uitgaven en gewerkte uren bij kunnen houden. Dit model is ontwikkeld door onze zuster-organisatie CSA Netwerk Vlaanderen. Met de gegevens die op deze manier helder gepresenteerd kunnen worden, kunnen de boeren dan aan het einde van het seizoen met de CSA leden bespreken wat het werkelijke loon is dat ontvangen wordt. En of dat dan voldoende is om te kwalificeren als eerlijk loon.

Daarnaast kan dan in de CSA besproken worden welke manieren mogelijk zijn om ook tussen CSA-leden onderling een solidaire betaling mogelijk te maken waarbij de bredere schouders meer kosten voor hun rekening nemen dan de smallere beurzen.

Meerwaarde van CSA’s

Naast de financiële kosten en baten leveren veel CSA’s ook nog een heleboel ‘meerwaarde’. Bijvoorbeeld:

  • Biodiversiteit: CSA’s dragen bij door een grote diversiteit aan gewassoorten per hectare, door gebruik van meer lokale variaties (oude rassen), door integratie van vaste planten en eenjarige gewassen, door het creëren van biotopen voor wilde planten en dieren.
  • Klimaat: CSA leggen organische stof vast in de bodem waarmee koolstof uit de lucht wordt gehaald en dus CO2 wordt afgebroken.
  • Water: CSA dragen door organische stof toe te voegen aan de bodem en door de doorlaatbaarheid te vergroten, bij aan het absorptievermogen van de bodem en daarmee aan een oplossing bij droogte en wateroverlast.
  • Sociaal: CSA bouwen voedselgemeenschappen. Hier worden mensen blij van. Leden vinden er heerlijke, gezonde groenten, fruit of andere producten, maar ook een plek om buiten te zijn, een zinvolle bijdrage te leveren, een meewerkplek om weer lekker in je vel te komen.
  • Aantrekkelijk landschap: CSA’s zorgen voor mooie tuinen, boerderijen, bakkerijen, etc. Aantrekkelijk voor bewoners in het gebied, maar ook voor toeristen en recreanten.